In 2014 schreef ik een blog over blue Monday. Superhandig, want dit is een terugkerende dag. En inhaken op actualiteit beloont Facebook met een hoger bereik. Omdat het blog alweer vier jaar oud is, besloot ik het op te frissen. Ik dacht eerst aan andere “gekleurde” dagen, tot de blues me overviel. En ik dacht aan Joost: hij is muzikaal onderlegd én creatief in taal. Bovendien wil Joost vaker schrijven. Dus nodigde ik Joost uit voor dit gastblog. Enjoy!

Blue(s) Monday; waarom droevige muziek ons zo aanspreekt

Het is nogal paradoxaal: we bestempelen verdriet en narigheid doorgaans als ongewenst maar tegelijk laten we ons graag droevig(er) stemmen door muziek. Zelfs op Blue Monday, de dag waarop we het al zo zwaar hebben. Waarom doen we dat?

Achtergrond

Eerst even wat achtergrondinfo. De stap van Blue Monday naar de blues is niet zo groot. Allebei verwijzen ze naar de Engelse uitdrukking ‘feeling blue’. Waarbij de kleur blauw afkomstig is uit de vroegere zeilscheepvaart: als de bevelvoerder van een schip stierf, schilderde de bemanning een blauwe bies rond het schip en hees zij een blauwe vlag. Blauw als de kleur van rouw en verdriet dus.

De blues ontstond in de tweede helft van de negentiende eeuw. Afrikaanse slaven in het zuiden van de Verenigde Staten gaven ‘s avonds zingend uiting aan hun miserabele werk- en leefomstandigheden. Vanwege het droefgeestige karakter van deze liederen kregen ze de naam ‘blues’.  Tot zover het geschiedkundige deel.

Onderzoek

Dat muziek een heilzame werking kan hebben als we verdrietig zijn, is begrijpelijk. Muziek heeft dan een verwerkende en mogelijk ook relativerende functie. Maar ook als we lekker in ons vel zitten bedienen we ons graag van droevige muziek met donkere klankkleuren, trage tempi en in mineur. Zo’n onderwerp is natuurlijk koren op de molen van wetenschappers. Onze eigen Erik Scherder verwijst in zijn vorig jaar verschenen boek Singing in the brain naar Duitse en Amerikaanse studies uit respectievelijk 2014 en 2015 (zie de links onderaan dit blog).

Mogelijke verklaringen

Droevige muziek leidt tot empathie: we verplaatsen ons in de componist of de uitvoerende(n). Hoe is het muziekstuk tot stand gekomen? Onder welke omstandigheden vond de uitvoering plaats? Verwijst het stuk naar een bepaalde gebeurtenis?

Daarnaast stelt droevige muziek ons in staat om positieve emoties op te roepen. Denk aan verwondering en nostalgie. Al deze aangename effecten doen ons hunkeren naar meer (‘craving’) en zo ontstaat een soort vicieuze cirkel van droevige muziek. En zie daar maar eens uit te komen …

Herkenbaar voor mij?

Als muzikant, luisteraar en schrijver herken ik me in de bevindingen van de aangehaalde wetenschappers. Veel van mijn lievelingsmuziek heeft een melancholisch karakter. Om je nieuwsgierigheid te stillen, noem ik drie van mijn favorieten. Twee uit de klassieke muziek en een uit de popmuziek, want ik beperk me niet graag tot een bepaald genre.

• Het openingskoor van de Matthäus-Passion van Johann Sebastian Bach;
• Het tweede deel uit het Pianoconcert van Maurice Ravel;
• Belfast Child van The Simple Minds.

Herkenbaar voor jou?

Is er in jouw leven ook droevige muziek waar je graag naar luistert? Deel jouw favoriete muziek met ons onder dit blog. Hoe droeviger, hoe beter. Je maakt de Blue Monday van anderen er vast (nog) aangenamer door.

Bronnen:
Taruffi & Koelsch 2014
Sachs, Damasio & Habibi 2015
Scherder 2017

Meer weten over Joost?

Zijn website | Zijn LinkedIn-profiel

Smaakt naar meer?

Wil jij een keer per maand Vlinderss in je mailbox ontvangen? Een e-mail vol handige tips om je ondernemend en werkzame leven een stuk simpeler te maken? Met 4 winacties per jaar én informatie die ik alleen in Vlinderss in je mailbox deel?

Photo Credits; Canva Pro

Vraag, reactie, suggestie of opmerking?

Mail Vlinderss.